Bài gốc: 闵玧其：一个音乐老手的自我修养
Viết bởi daisy晴子RM.
Duyên cớ khiến tôi viết nên câu trả lời này là do thấy trên Zhihu có người hỏi cảm nhận về “Seesaw” nên định trả lời. Viết một hồi mới phát hiện điều muốn nói và bày tỏ thực sự quá nhiều, thế nên đành chọn cách viết thành bài văn. Không vì lí do gì khác, chỉ vì người con trai xem âm nhạc như sinh mệnh kia đã mang đến cho tôi quá nhiều rung động cùng cảm động. Ngay cả bây giờ, trong đầu tôi vẫn không thể nào xóa được bóng lưng cô độc ngồi làm việc trong góc phòng ấy. Anh cứ lẳng lặng quan sát phòng làm việc mà một tay mình thiết kế, say đắm trong cái thế giới âm nhạc đã mang đến cho anh hi vọng, khổ đau, tình yêu, cô đơn, thậm chí là cả sự sống.
Đối với Min Yoongi, tôi vừa là người quan sát, vừa là người tham gia: quan sát nhân sinh anh miệt mài cố gắng, lại tham gia mọi hỉ nộ ái ố của anh. Người con trai này có một loại ma lực kì lạ, không chú ý một chút sẽ khiến trong lòng ta một hồi dậy sóng. Sau đó, anh sẽ phủi tay áo rời đi mà chẳng mang theo thứ gì. Người xưa có câu nói rất phải: “giết người không dao”. Quả thật, âm nhạc chính là lưỡi đao sắc bén của Min Yoongi, dưới tác động của anh, mỗi một con người cô độc trên thế gian này hoặc là tự vực dậy mình, hoặc là ý chí sục sôi; hoặc là tâm tình vui sướng, hoặc là tinh thần chán nản. Là một trong số ngàn vạn người nghe, tôi không có gì để báo đáp, chỉ có thể dùng bút pháp vụng về, với kiến thức nhạc lý còn nhiều chỗ hổng và nền tảng âm nhạc còn non nớt để giới thiệu người nhạc sĩ trong lòng tôi, Min Yoongi.
Trước khi phân tích xin trình bày một chút về nền tảng âm nhạc của bản thân: Khi còn bé có mấy năm đi theo mẹ nghe nhạc giao hưởng và dương cầm, có thể phân biệt được các phần trong thanh âm của nhạc giao hưởng. Trừ điều đó ra, tôi hoàn toàn không biết gì về cấu tạo cơ bản của hợp âm và hợp âm rải. Vì vậy tôi đều nhờ căng tai ra nghe mới viết được bài này, cũng nhờ có bạn ARMY hiểu biết rộng hơn chỉ điểm cho rất nhiều chỗ, cho nên nếu có chỗ nào diễn đạt chưa rõ ràng xin hãy lượng thứ.
I. Sản xuất
Min Yoongi là một nhà sản xuất âm nhạc kỳ cựu, bài hát anh ấy viết giống như những bài báo hot trên tờ Tuần San Nam Phương (Southern Weekly), thành thục, có bố cục rõ ràng, mỗi một bài lại có điểm sáng khác biệt. Kinh nghiệm sáng tác phong phú giúp anh có được phương thức sáng tác độc đáo, đồng thời anh cũng có thể khiến cho bài hát trở nên khác biệt bằng cách thêm vào những thanh âm sinh động.
(A) “Bí kíp” âm nhạc độc đáo
Khi còn bé, tôi thường bị xúc động bởi bầu không khí tươi đẹp trong khúc dương cầm của Richard Clayderman, về sau khi lớn lên nghe lại, phát hiện mỗi khúc dương cầm đều có dây đàn cùng hòa âm làm nền, làm tăng thêm tính kéo dài và liền mạch trong truyền tải cảm xúc.
Tương tự như vậy, dây đàn, đàn dương cầm, hòa âm là những nhạc cụ sáng tác chuyên dụng của Min Yoongi (tôi coi giọng hát cũng là nhạc cụ), kết hợp với guitar (có thể là guitar gỗ hoặc guitar điện) và trống, khiến cho bố cục cả bài hát trở nên vô cùng vững chắc. Điều khá thú vị chính là mức độ mạnh yếu của năm loại nhạc khí này trong mỗi phần khác nhau của một khúc ca lại không giống nhau mà lúc trầm lúc bổng, nhưng lại vô cùng hài hòa.
Nói nhiều như vậy mà không có ví dụ đi kèm thì mọi người cũng không hiểu được ý tôi là gì. Phía dưới tôi sẽ đưa ra mấy bài hát để chứng minh cụ thể cho mọi người:
1. Let me know
Bài hát này chính là một kiệt tác của Min Yoongi, cũng là ca khúc tôi yêu thích thứ nhì trong số các bài của Bangtan (bài thích nhất là Tear). Bài này có nhiều điểm kiệt xuất lắm, tôi chỉ nói tới một phần mà thôi: đoạn từ 2 phút 48 giây đến 3 phút 30 giây. Rất nhiều người đều cho rằng đoạn đó chính là killing part của cả bài, tôi vô cùng đồng ý. Chúng ta hãy thử nhắm mắt lại lắng nghe một chút sự tuyệt vời của phân đoạn này: từ 2 phút 50 giây trở đi bắt đầu xuất hiện tiếng đàn dương cầm dồn dập; làm cho âm thanh guitar điện yếu đi (tôi cũng không rõ đó là guitar điện hay là bass) gia tăng âm guitar gỗ; tăng cường hòa âm; thêm vào tiếng dương cầm; đồng thời còn thêm cả một loại nhạc cụ gõ. Có thể nói rằng các nhạc cụ trong phân đoạn này là vô cùng phong phú, trong vòng ngắn ngủi mấy chục giây các loại nhạc khí cùng lúc vang lên, nghe vào tai thực dễ chịu, hẳn là Min Yoongi đã phải một phen dày công suy nghĩ về cách phối khí (*). Nếu như nói người khác làm bánh gato là từng khối từng khối mà làm, thì Min Yoongi lại từng tầng từng tầng mà làm, khiến bài hát có lớp lang rõ ràng cùng tiết tấu lôi cuốn.
(*) T/N: Phối khí được định nghĩa là phối hợp các nhạc cụ lại với nhau thành một bản nhạc hoàn chỉnh dựa trên việc hoà âm và xếp bè với nhau 2. Seesaw
Đây chính là ca khúc tôi thích nhất trong “Love Yourself 结: Answer”, bài hát này hay đến mức khiến cho cô bạn thân nonfan của tôi đã nghe đi nghe lại đến cả trăm lần, còn bắt tôi trong vòng 5 phút phải cung cấp toàn bộ tư liệu về Min Yoongi. Đây chính xác là dựa vào tài hoa mà kiếm sống, chưa từng thấy ai chỉ dựa vào thanh âm đã có thể để người qua đường không chút liên hệ trong nháy mắt yêu mến. (Tôi đã cho cô ấy xem màn biểu diễn Seesaw rồi, hắc hắc, tôi chờ đến cái ngày thấy cô ấy vì Min Yoongi của chúng ta mà phát cuồng)
Nếu như đem bài hát này so sánh với file hình PSD, âm guitar điện trầm thấp (hoặc là bass, hai cái này tôi không phân rõ được) chính là lớp (layer) dưới cùng gần như xuyên suốt cả bài hát, giọng nữ cùng âm guitar gỗ làm phụ trợ, tiếng dương cầm điện điểm tô thêm màu sắc huyền ảo cho cả bài hát. Phối hợp với chất giọng tựa men say lại xuyên thấu lòng người, hiệu quả chính là “Nghe được khiến lòng tôi ngứa ngáy” – đây là nguyên văn câu nói của cô bạn thân tôi.
(B) Điểm sáng đáng kinh ngạc
2. So Far Away
Tôi cho rằng nét bút đắt nhất trong bài hát này chính là âm thanh giọt nước ở đoạn 2 phút 26 giây: Đầu tiên, đây cũng chính là bước chuyển mạch cảm xúc của cả bài – từ yên ả tĩnh lặng đến hăng hái sục sôi; tiếp theo, giọt nước đại diện cho một loại sức mạnh vừa mềm mỏng vừa kiên cường, chính là “Nước chảy đá mòn, tinh thành sở chí, kim thạch vi khai (tâm chân thành thì đến vàng đá cũng phải nứt)”. Min Yoongi rót vào ca khúc âm thanh của một giọt nước, so với việc anh nói một vạn câu “Tôi muốn kiên trì mơ ước” càng có tác động mạnh mẽ, thiên ngôn vạn ngữ hóa thành một giọt nước, ngược lại sẽ có một loại dư âm vấn vít khiến cho người nghe phải suy ngẫm.
II. Ca từ
Min Yoongi đối nhân xử thế vô cùng điêu luyện, tựa như cá gặp nước: Có chừng mực, biết tiến biết lui, bên ngoài thì xuề xòa dễ dãi nhưng thực ra lại là người rất có nguyên tắc. Thế mà khi đối mặt với âm nhạc, Min PD lại tựa như một đứa trẻ, anh tự tại, vui vẻ, thậm chí là phóng túng. Âm nhạc là nơi anh bày tỏ tất cả tình cảm, cũng là người bạn tốt lâu năm của anh. Trong thế giới âm nhạc, anh vứt bỏ tất cả mọi quy định cứng nhắc, dùng ngôn ngữ mạnh mẽ nhất đánh vào lòng người. Từ âm nhạc của anh, chúng ta có thể nhìn thấy một mặt tính cách khác phi thường dứt khoát của Min Yoongi.
“Lần chuyển nhà đầu tiên trong đời, chính là lúc cất tiếng khóc chào đời, ký ức hết sức mơ hồ, cái giá của lần chuyển nhà đó là cái máy trong tim mẹ cùng với một vết sẹo dài” – Moving On
Đây là những lời ca mang lại cho tôi ấn tượng sâu sắc nhất. Lần đầu nghe “Moving On”, tôi cầm di động nghĩ ngợi: Người này phải tinh tế đến mức nào mới có thể gọi quá trình trẻ sơ sinh ra khỏi bụng mẹ là chuyển nhà? Nhưng chiêm nghiệm một thời gian thì tôi phát hiện chuyện đó đúng là như vậy mà, con người rời đi một thời gian dài thì gọi là chuyển nhà, đứa trẻ được sinh ra báo hiệu một sự sống không còn phụ thuộc vào chất dinh dưỡng của cơ thể mẹ, sinh hoạt độc lập tất nhiên cũng có thể gọi là chuyển nhà.
“Mong rằng tuy khởi đầu của người nhỏ bé, nhưng kết thúc sẽ thật tráng lệ”- So far away
Câu nói này thực sự là ngắn gọn nhưng mạnh mẽ, “nhỏ bé”, “tráng lệ”, “khởi đầu”, “kết thúc”, sự đăng đối của bốn từ này giúp khắc họa rõ nét tính tượng hình và tính truyền cảm của lời bài hát: một kẻ nghèo rớt mồng tơi theo đuổi giấc mộng, trải qua bao gian khổ vẫn bất khuất, sau cùng vượt mọi khó khăn, danh tiếng vang xa, áo gấm về làng.
“Tôi chỉ viết nên những việc bản thân từng trải qua”. Quả thật, muốn để người nghe có sự đồng cảm mãnh liệt, không có thái độ cùng tình cảm chân thực thì căn bản là không làm được. Ở điểm này thì nguyên tắc cùng giới hạn cuối của Min Yoongi là hết sức đúng đắn.
III. Phương pháp diễn đạt
Nếu bạn tỉ mỉ lắng nghe từng bài hát có sự góp mặt của Min Yoongi, bạn sẽ phát hiện ra với mỗi bài hát khác nhau anh đều sử dụng phương pháp diễn đạt không giống nhau. Anh cực kỳ giỏi việc tận dụng ưu thế của giọng nói, như thêm vào tiếng cười lạnh, thở dài, hoặc là những từ thể hiện ngữ khí*, để truyền tải những cảm xúc khác nhau Càng không phải nhắc đến là mỗi lần trước verse hát của anh, tiếng gọi “SUGA” khẽ khàng bên tai bạn khiến con người ta đắm say, hai chân mềm nhũn. Những kỹ xảo nhỏ như vậy khiến người hâm mộ cực kỳ chờ mong đến phân khúc của anh.
(*) T/N: Những từ thể hiện ngữ khí: ôi, a, mà, thôi, nhỉ, đâu,…
First love: Bài hát này chính là bản anh hùng ca đầu tiên của riêng Min Yoongi. Từ những lời thủ thỉ cho đến tiếng hò hét rồi lại quay về sự trầm lắng, dường như để ta xem hết thảy chua ngọt đắng cay của thế gian. Mỗi một loại cảm xúc đều nắm bắt được rất chặt chẽ, hẳn anh đã phải dày công nghiên cứu cần dùng cảm xúc gì ở đoạn nào để biểu diễn. Mạch cảm xúc vô cùng mượt mà, anh đã gửi gắm hết tình yêu và đam mê cuồng nhiệt đối với âm nhạc chỉ trong ba phút lẻ chín giây.
Nevermind: Trong ca khúc này chủ yếu sử dụng tiếng cười lạnh, tạo ra một loại cảm giác vừa buồn cười lại vừa chua xót: Đúng vậy, tao chính là chuyện cười trong mắt chúng mày, làm nhạc mẹ gì, có thể sống nổi sao? Tao là cái thá gì, tao có thể thành công sao? Nhưng tới câu “Tao có làm táng gia bại sản không, lũ phế vật?” như một tiếng hò reo cất cao tinh thần của cả bài hát, ca từ từ sau đó cũng không còn sặc mùi chán chường nữa, mà trở nên kiên định vững chãi: “Thanh xuân của chúng ta không cần bị phiền não trói buộc, rêu chỉ mọc trên tảng đá bất động” Cảm xúc đi từ thất vọng đến vui sướng chỉ trong vài câu, cách xây dựng cảm xúc thật sự chặt chẽ cùng hài hòa.
134340: Bản thân phương thức xử lý của bài hát này đã rất hiếm thấy: Chèn thêm đối thoại. Min Yoongi dùng giọng điệu bình tĩnh giảng giải tâm tình cô độc của sao Diêm vương sau khi bị vứt bỏ, tiếng cười lạnh thỉnh thoảng vang lên cùng thái độ khi trả lời hờ hững khiến cho bầu không khí của ca khúc càng thêm vắng lặng cô độc.
IV. Cú phản kích của chim khướu (Baepsae) bị dồn vào đường cùng
Min Yoongi rất ít khi sử dụng hình ảnh trong lời ca để biểu đạt tình cảm, nhưng “chim khướu” (Baepsae) lại không ít lần xuất hiện trong ca từ của anh, chắc hẳn anh có nhiều kiến giải cùng trải nghiệm sâu sắc về nó. Chim khướu cũng có ý nghĩa tương đồng với “Kiến tộc” ở Trung Quốc, chính là chỉ những người trẻ tuổi giãy giụa mưu sinh ở tầng đáy xã hội. Vốn dĩ từ này được dùng để chỉ BTS, những người từng chịu cảnh chẳng ai ngó ngàng đến, nhưng nghĩ cho tường tận thì từ này cũng dùng để chỉ Min Yoongi.
Con đường âm nhạc của Min Yoongi cũng gian khổ như vậy: Xa nhà từ thời niên thiếu , không ai ngó ngàng đến, bữa đói bữa no, lo âu đau khổ. Hiện thực vô tình đã tàn nhẫn chà đạp lên ước mơ âm nhạc của anh, nhưng điều kỳ diệu là suy nghĩ muốn làm nhạc của anh chưa từng bị lung lạc; chướng ngại càng nhiều, niềm tin trong lòng càng kiên định. Có chí thì nên anh dùng tài năng âm nhạc của chính mình giúp cho BTS đi đến thành công, mà chính anh cũng từ chú chim khướu mà chuyển mình thành loài hạc trắng.
Tôi cho rằng anh là người bình dân nhất trong BTS, cũng là thần tượng có suy nghĩ thực tế nhất. Nếu bạn quan sát kĩ Min Yoongi, bạn sẽ phát hiện rằng anh là người sắc sảo bất kể là trong sinh hoạt hay là trong xã giao. Bước chân vào xã hội từ sớm vì âm nhạc, anh đã tôi luyện ra sự tinh khôn đường phố, thứ giúp anh có thể ứng đối vô cùng nhẹ nhàng với mọi trường hợp cam go. Tuy nói là nhẹ nhàng, nhưng nó được đúc từ vô số vấp ngã. Những bài học đạo lý từ trường đời khiến anh từ lúc đặt chân vào giới giải trí đã có được sự từng trải cùng bình tĩnh hiếm thấy. Có được sự điềm đạm cùng bình tĩnh này, Min Yoongi từ trước tới nay đều không màng hơn thua, thậm chí từ trước đến nay bạn cũng chưa từng thấy anh thất thố trước công chúng.
Mà càng đáng quý chính là khi BTS dần đi lên đỉnh cao danh vọng, Min Yoongi vẫn duy trì tâm thế cực kỳ bình tĩnh như vậy. Phải biết rằng trên đời này có nhiều phượng hoàng nam (*) đạt được chút thành tựu liền quên mất lý tưởng ban đầu của mình. Thế nhưng anh đã từng vì ước mơ mà nghèo túng, về sau không những không sinh kiêu ngạo, ngược lại còn sớm nghĩ tới “Nếu chúng ta xuống dốc thì phải làm gì sao đây?” (xem ‘Skit: Hesitation & Fear’ trong album Love Yourself 承 ‘Her’). Thật sự là một người sáng suốt, anh không chỉ hấp dẫn người khác qua nhiều mặt, mà còn duy trì con tim kiên nghị mà tự giác. Thái độ và tư tưởng của anh xứng đáng được mỗi người thanh niên suy ngẫm cùng noi theo.